Akıllı Şehirler (Akıllı Kentler) Nedir?
Son dönemin gittikçe popülerleşen kavramlarından olan “Akıllı şehir nedir?” sorusunun kapsamlı bir cevabı vardır. En kısa tanımı ile akıllı şehir, insan yaşamını kolaylaştırırken aynı zamanda çevre ile uyumluluğun da korunmasını, dijital ve beşeri sistemlerden en iyi şekilde yararlanılmasını ifade eder. Şehirleşmenin neden olduğu sorunların çözümü ve gelecek için daha yaşanılabilir alanlar oluşturma hedefiyle ortaya çıkan Akıllı kentler; modern, fonksiyonel ve sürdürülebilir bir gelecek için yaşamsal teknolojiler ile desteklenir.
Akıllı Şehirleşme Nedir?
Smart city nedir? Akıllı kentler İngilizce olarak “Smart City” şeklinde anılır ve aynı kavramı ifade eder. Bir şehrin belli bölümler halinde akıllı teknolojilerle donatılması ya da tamamen yeniden bu yaklaşımla kurulması akıllı şehirleşme olarak adlandırılır. Peki birçok açıdan kusursuz planlama isteyen akıllı kentler nedir ve şehirleşmeye uygulanabilirliği nedir? Nesnelerin interneti olarak bilinen sensörler üzerinden veri toplama ve yaygın kullanılabilirlik için tek kaynağa aktarma sistemine dayalı akıllı şehir mantığının gerçek hayatta uygulanabilir olması, büyük projelerin başarılı bir şekilde tamamlanması ve farklı kurumlarca desteklenmesinden geçer.
Sürdürülebilir Şehir Hayatı Nedir?
Akıllı şehircilik anlayışı çevreye ve geleceğe duyarlı sürdürülebilirlik kavramıyla beraber gelişir. Hayatın her alanına entegre edilen sürdürülebilirlik, geleceğin kaynaklarını tüketmeden bugün insanlığın en verimli şekilde yaşayabilmesini hedefler. Bu nedenle sürdürülebilirlik odaklı şehir hayatı, ihtiyaçların çevreci ve verimli şekilde tamamlanması üzerine yapılan projeler ve değişen yaşam alışkanlıkları olarak görülebilir. Sürdürülebilir ve akıllı kentler temiz enerji kullanımı ve teknolojinin gücünden yararlanarak az kaynakla çok iş yapmak gibi birçok avantaj sunar.
Akıllı Şehir Özellikleri
Akıllı şehir özellikleri belli kriterler çevresinde şekillenir. Yeterli miktarda su ve enerjiye ulaşırken düşük atık, az kaynak tüketimi ile çevreci yaklaşım akıllı kentlerin özelliklerindendir. Akıllı şehir katı atık, atık su yönetim sistemlerini geliştirmeli ve binalara da bu anlayışı entegre edebilmelidir. Bilişim ve haberleşme altyapısı, toplu taşıma ve diğer belediyecilik hizmetlerinde dijitalin gücünü kullanmalıdır. Yönetimin acil durum ve kriz anlarının planının önceden yapması, çevre yönetiminde sürdürülebilirlik kapsamında akıllı teknolojiler ile doğaya saygılı yaklaşım biçimini benimsemesi gerekir.
Akıllı Şehir Bileşenleri Nelerdir?
Avrupa Birliği tarafından desteklenen akıllı şehir bileşenleri Dr. Boyd Cohen’in Akıllı Şehirler Çemberi kapsamında değerlendirilir. Akıllı Ulaşım yani Hareketlilik, Akıllı Çevre, Akıllı Yaşam, Akıllı Ekonomi, Akıllı Yönetişim ve Akıllı İnsanlar yani Vatandaş bu çemberi oluşturan ve bir şehrin akıllı sayılması için zorunlu bileşenlerdir.
Akıllı Şehir Planlaması Nasıl Yapılır?
“Akıllı kent nedir?” sorusunun cevabını anlamak, smart city olarak global şekilde adlandırılan akıllı kentler planlama için önemlidir. Bu işte görev alacak uzmanların akıllı kent projeleri hazırlamadan önce kavramın felsefesi ve amacını anlaması gerekir. Yeni nesil teknolojilerde yaşanan gelişmelerin hızlanması ve yaygınlaşması insanlara sorunların çözümü için yeni kapılar aralar. Bu imkanların fırsat olarak değerlendirilmesi ile yıllardır sorun olarak dile gelenlerin çözülmesi için bugünün ve geleceğin teknolojilerinden faydalanılmalıdır. Bunu yaparken hükümetler insanların mahremiyet ve özgürlük alanlarına dahil olmadan günlük yaşamlarını daha iyi bir hale getirmeli ve sürdürülebilirlik çerçevesinde bugünü yaratırken geleceği de korumalıdır. Devletler, kurumlar, kuruluşlar ve firmalar arası iyi iletişim, başarılı koordinasyon ve planlama ile akıllı şehir planlaması yapılabilir. Devamında ise uzun süreli entegrasyon adımlarının başarılı şekilde uygulanması gerekir.
Akıllı Şehirlerin Avantajları Neler?
Akıllı şehir sistemleri olan bir kentin doğal kaynakları en verimli şekilde kullanılırken karbon ayak izi azaltılarak çevreye duyarlı yaklaşım benimsenir. Toplanan veriler doğru ve hızlı karar alma konusunda yöneticilerin başarısını artırırken vatandaşların memnuniyetini de yükseltir. Kentin gelişmişlik ve refah düzeyi içinde yaşayan tüm vatandaşlar için en üst seviyeye ulaşabilir.
Akıllı Sistemlerin Şehirlerde Kullanımı
Akıllı şehir projesi kapsamında çevrenizde gördüğünüz ve günlük hayatta kullanılan birçok teknoloji ile hayatınızın değiştiğini fark edebilirsiniz. Bilet alma sorunu ve kart yükleme bayisi aramayı ortadan kaldıran ulaşım Kioskları, ödeme ve sıra alma için kullanılan Kiosklar bunlardandır. Güneş ve rüzgâr enerji santralleri, Akıllı atık yönetimi ve yağmur suyu depolama alanları çevresel fayda sağlayan sistemlerdir. Ücretsiz Wi-Fi alanları, e-devlet gibi kurumlara ait mobil uygulamalar, şehre özel app sistemleri hayatı kolaylaştırırken sistemin işleyişini hızlandıran akıllı şehir uygulamaları arasındadır.
Akıllı Şehir Projeleri ve Örnekleri
Akıllı kent uygulamalarına örnek projeler:
- AYDES / Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi
- ALBTelecom Coğrafi Bilgi Sistemi Projesi
- ASKİ / Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Coğrafi Bilgi Sistemi
- DHMİ / Devlet Hava Meydanları İşletmesi Mekânsal Bilgi Sistemleri Projesi
- EGO / Ankara Elektrik, Havagazı ve Otobüs İşletme Ulaştırma Portalı
- MAKS / Mekânsal Adres Kayıt Sistemi Pilot Projesi
- Nevşehir 3 Boyutlu Turizm Portal Kiosk ve Web Projesi
- TÜRKSAT Kablo TV TSUNAMİ Projesi
Dünyanın En Akıllı Şehri Hangisi?
Dünyadaki akıllı şehirler arasında 2022 yılını 80.3 puanla Kopenhag 1. sırada tamamladı. Ardından Seul 74.3 puanla ikinci, Beijing 74 puanla üçüncü sıraya yerleşti.
Türkiye’deki Akıllı Şehirler
Türkiye akıllı şehir teknolojileri konusunda her geçen gün çalışmalarına devam eden özel kuruluşlar ve resmi kurumlar sayesinde sürekli gelişim gösterir. 24 Aralık 2019 tarihinde açıklanan Milli Akıllı Şehirler Eylem Planı’na göre Tüm Türkiye’deki şehirlerin akıllı teknolojiler ile donatılması ve birbiri ile entegre olması hedeflenmektedir. Türkiye ülke ölçekli planlama hazırlayan dünyadaki 4. ülke olarak bu alanda öncülerin arasına girmiştir.
Türkiye’deki şehirlere özel belirlenen “Akıllı Şehir Olgunluk Değerlendirme Modeli” ölçekleri ile milli bir planlama yapılır ve “Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı” uygunluğu hedeflenir.
Konya 132, Kocaeli 41, Gaziantep 35 ve Kütahya 35 proje ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı akıllı şehir çalışmalarında başı çeker. Konya Selçuklu ve İstanbul Beyoğlu ilçelerinde olgunluk değerlendirme pilot çalışmaları gerçekleştirmektedir.
Türk Telekom tarafından Karaman’da ilk kapsamlı akıllı şehir projesi olan “Entegre Akıllı KenTT” projesi geliştirilmiştir. Ardından Kars, Mersin, Antalya ve Kırşehir’de kapsamlı akıllı şehir çalışmaları yapılmıştır. Tek bir operasyon noktasından şehirdeki tüm veri ağı ve hizmetlerin yönetilmesini hedefleyerek çalışmalarını bu yönde sürdüren Türk Telekom bu açıdan akıllı kent projelerinde öncü bir yaklaşım sergiler.